San Damiano (Delft)
Het gebed van Franciscus voor het kruis
Allerhoogste God,
verlicht de duisternis
van mijn hart.
Geef mij, Eeuwige,
een volmaakt geloof,
een zekere hoop,
een perfecte liefde,
kennis en wetenschap,
zodat ik uw heilig en waar gebod
kan uitvoeren.
Het kruis van San Damiano: een kleine geschiedenis
Een onbekende kunstenaar uit Umbrië heeft de icoon van het kruis geschilderd in de 12-de eeuw. Er is een sterke Syrische invloed. Uit de kunstgeschiedenis is ons inderdaad bekend dat er toen enkele Syrische monniken in die streek verbleven. De icoon is geschilderd op een paneel van walnotenhout waarop linnen is gelijmd. Het paneel is ong. 190 cm hoog, 120 cm breed en 12 cm dik.
We weten dat San Damiano zeer verwaarloosd was. Daarom is het zo goed als uitgesloten dat hij bedoeld was voor dit kerkje. Hij was oorspronkelijk waarschijnlijk bedoeld voor boven een altaar waar de heilige hostie bewaard werd. In die tijden mocht dat alleen in officiële parochiekerken. In 1257 verlieten de Arme Clarissen San Damiano. Zij trokken naar San Giorgio en namen het Kruis met zich mee. Meer dan 700 jaar hebben ze het zorgvuldig beheerd.In de Goede Week van 1957, 700 jaar later, werd de ikoon voor het publiek toegankelijk gemaakt toen hij boven het nieuwe altaar in de kapel van San Giorgio in the Basiliek van Clara in Assisië kwam te hangen. Daar kunnen we het nu nog in stilte - zoals daar gevraagd wordt - aanschouwen.De vorm van het kruisDe vorm van het kruis komt overeen met de vorm van de Oosterse kruisen. In cultuur en gedachtegoed stonden de Westerse christenen natuurlijk nog heel dichtbij de Oosterse. De scheiding tussen Oost en West had zich nog niet zo lang geleden voltrokken.
Een beeldmeditatie bij het Kruis van San Damiano is te vinden op: www.clarissen.nl/meditaties/
San Damiano Delft
minister: Roy Carter ofs roycarter1064@gmail.com
viceminister: Kees Kouwenhoven ofs, kouwenhovenkees@gmail.com
vormingsverantwoordelijke: kouwenhovenkees@gmail.com
geestelijk assistent: Gerard van Buul ofm, geraldovanbuul@gmail.com, tel. 04124 65776 – 06249 48190
Contact:
Kees Kouwenhoven ofs, e-mail: kouwenhovenkees@gmail.com
Bijeenkomsten - deze vinden plaats in de pastorie, Raamstraat 78 te Delft.
4 januari Nieuwjaarsbijeenkomst met leden van de diverse franciscaanse groepen in deregio en belangstellenden
8 februari reguliere bijeenkomst
8 maart reguliere bijeenkomst
12 april inspiratiebijeenkomst thema Zonnelied – Laudate Deum
10 mei reguliere bijeenkomst
14 juni inspiratiebijeenkomst thema Zonnelied – brief Fratelli Tutti
23 augustus uitstapje
13 september reguliere bijeenkomst
11 oktober inspiratiebijeenkomst thema nog niet bekend
7-8-9 november bezinningsweekend
13 december reguliere bijeenkomst
Inhoudelijke invulling reguliere bijeenkomsten ZONNELIED
Franciscaanse vieringen in Delft:
Zondag 2 maart en zondag 5 oktober
Informatie over franciscaanse vieringen en activiteiten in Delft: kouwenhovenkees@gmail.com
Op 2 november, Allerzielen, hadden we Rob Hoogenboom ofm uitgenodigd voor een lezing met als thema:
‘Van Allerzielen naar Kerstmis’. Na een korte introductie door Rob gaf hij Tessa het woord die, ingeleid door mooie muziek, een verhaal vertelde over het boerenleven in de Achterhoek begin 20ste eeuw (uit het boek ‘Oud Achterhoeks Boerenleven’ van H.W. Heuvel). De mensen leefden op het ritme van de seizoenen en de rituelen van de kerk. Prediker 3:1:8 Alles heeft zijn tijd.
Bijdrage van Tessa van der Keer op onze Inspiratiebijeenkomst van 2 november 2024 ‘Van Allerzielen naar Kerst’ ontleend aan en geïnspireerd door het boek: Oud Achterhoeks Boerenleven van H.W. Heuvel met tekeningen van J.H. Persijn – 1927. Het verhaal speelt zich vooral af in het vierde kwartaal van de negentiende eeuw. Heuvel beschrijft in het boek vooral zijn kinderjaren.
‘Als ik dit schrijf denk ik aan vroeger, lang geleden, hoe het leven rond 1870 zich afspeelde in de Achterhoek, in het Nedersaksische land, prachtig beschreven, in het boek: ‘Oud-Achterhoeks-Boerenleven het hele jaar rond’, door H.W. Heuvel en geïllustreerd door J.H. Persijn. Een boek, dat ons dat boerenleven doet kennen in al zijn verscheidenheid het gehele jaar rond, waarin niet alleen de feesten en hoogtijden als geboorte, huwelijk en sterven worden beschreven, maar ook het leven van alledag. Van maanden en seizoenen in zijn simpele, doch veelkleurige en betekenisvolle werkelijkheid.
Meer dan een kwart eeuw bracht de schrijver door op de vaderlijke hoeve “De Blauwhand”, in Laren’s stille buurtschap Oolde waar hij 5 augustus 1864 het levenslicht zag.
Een citaat uit het voorwoord van zijn vriend Hendrik Odink: ‘Zo vinden thans dit “Oud Boerenleven” de lezers die Heuvel zich voorstelde, namelijk hen, die gaarne voor een wijle deze drukke, woelige, moderne wereld willen ontvluchten naar een stil plekje op ’t land lang geleden, opdat ook zij iets in hun leven mogen ervaren van die uit God ontsproten levensblijheid en levenskracht, welke meester Heuvel schraagde tot het einde toe’.
Over boerderij Blauwhand: Hij noemde zijn ‘Gezegende Ouderhuis’ de hof van Eden. Hij beschrijft het gezinsleven, de buurtschap Oolde nabij Laren (Gelderland). De (stoom)spoorlijn ver weg was het enige moderne wat wij kenden. Overigens was het weinig anders dan voor een honderd jaar.
Het boek geeft ons een beeld van een verloren wereld waarin een kind zich verwondert over een Goddelijk landschap en prachtige natuur, en alles in menselijke maat en orde. Het christelijk geloof loopt daar als een rode draad doorheen.
In deze verwondering herken ik Franciscus van Assisi.
November
Bij november denk ik al snel aan de herfst en een naderende winter. De slachtmaand, Allerheiligen en Allerzielen. Verstilling en afsterven van de natuur.
In vroeger tijden trokken mensen en dieren op het platteland zich terug in de boerenhuizen en stallen, vertelden oude verhalen over vroeger bij het haardvuur. Ze hebben de oogst binnen, voldoende voedsel en brandhout opgeslagen. Laat de winter maar komen. De mensen zien uit naar het Kerstfeest. En buiten is de winterrogge gezaaid en aan de kale takken van de bomen sluimeren de knoppen wachtend op het licht van het nieuwe jaar.
December
Heerlijke decembermaand met uw korte donkere dagen en lange, lange nachten. Reeds als kind voelde ik uw bekoring. ’t Is zo vredig en stil op de velden en men speurt iets van een zalige verwachting, die er zweeft in de lucht. Stil is de wereld, wachtend in de Adventtijd op het wonder.
En achter het kindje in de kribbe nadert het nieuwe jaar vol beloften van een nieuwe lente en een nieuw geluid. Wij voelen december, die schemeravond van ’t jaar, toch niet minder als de blijde avond voor een hoge feestdag.’
Reacties hierop waren dat het leven toch niet zo romantisch was; dat er keihard gewerkt moest worden en dat er veel armoede was. Maar misschien waren er toen toch minder mensen met een burn-out. De najaars- en wintermaanden waren vooral voor herstel van gereedschappen en dergelijke. Het leven kreeg een ander ritme.
Rob vertelde ons verder over Franciscus’ beleving van de dood; hij zag de dood als deur naar het leven.
Het leven, dat je gegeven is, geef je terug. Ook mensen die niet geloven hebben er behoefte aan een omgang te vinden met de dood. Denk bijvoorbeeld aan Halloween vieren. Maar veelal wordt de dood verbannen uit het dagelijkse leven. Bij uitvaarten gaat het vooral om het leven van de overledenen en minder over de betekenis van diens dood.
Na een korte pauze ging Rob met ons naar Greccio en beschreef hoe Franciscus ertoe zou zijn gekomen om daar een kerststal uit te beelden en de geboorte van Jezus zo dichter bij de mensen te brengen. Het kerstverhaal leefde in die tijd niet zoals nu. Franciscus wilde de mensen als het ware laten beleven hoe Jezus arm ter wereld was gekomen. Het leert ons dat we onze creativiteit kunnen gebruiken om de Blijde Boodschap door te geven.
Rob las ook de verhalen voor uit zowel Thomas van Celano en als Bonaventura over hoe Franciscus voor de eerste keer het Kerstfeest liet uitbeelden. Opmerkelijk verschil is dat Bonaventura dat in een tijd deed waarin er veel kritischer naar de franciscanen werd gekeken. Hij schreef veel diplomatieker en benadrukt dat Franciscus toestemming had van de paus voor het uitbeelden van de geboorte van Jezus en dat een betrouwbare getuige het bevestigde.
In groepjes hebben we de verschillende onderwerpen met elkaar besproken.
De bijeenkomst past in de traditie van San Damiano om vier keer per jaar een inspiratiebijeenkomst te organiseren. Gezien de grote opkomsten is er veel behoefte aan.
Het was weer een boeiende en inspirerende middag met dank aan Rob en Tessa.
Dit weekend waren we als gast bij de monniken in Chevetogne in de Belgische Ardennen. We hebben genoten van de byzantijnse gezangen en beleefden een heel andere liturgie dan we gewend zijn. Het was goed om ons daar eens in te laten onderdompelen.
De kerk van de Byzantijnse ritus
Daarnaast hebben we plannen gemaakt voor 2025. Het thema 800 jaar Zonnelied zal dan vooral onze aandacht hebben. We gaan werken met de teksten van de Vervolgbrief van paus Franciscus op de encycliek Laudato Si en de encycliek Fratelli Tutti. Daarbij zullen we ons vooral verdiepen in de betekenis van broederschap. Ook tijdens de inspiratiebijeenkomsten in maart en juni zullen we deze thema’s als uitgangspunt nemen.
Tijdens een eerdere inspiratiebijeenkomst hebben we deelnemers gevraagd welke vragen zij hebben over geloofszaken. Veel vragen gingen over: Wat geloven we eigenlijk? Misschien zijn we wel vooral uitgekomen op de vraag: Wat geloven we NIET? Het was een boeiend gesprek waarbij bleek dat voor veel vragen geen klip-en-klaar antwoord te geven is.
Ook zullen we aandacht besteden aan het thema dat paus Franciscus heeft gekozen voor het jubeljaar 2025: Pelgrims van Hoop. Voor de laatste inspiratiebijeenkomst in november hebben we als thema Pelgrimeren gekozen, en dan niet zozeer het daadwerkelijk de bergschoenen aan en op pad, maar vooral: In hoeverre beleven we ons leven als pelgrimage?
Het was goed om een heel weekend als zusters en broeders bij elkaar te zijn. We hebben samen gevierd, gezongen en enkelen hebben, tussen de programmatijden, flinke wandelingen gemaakt terwijl anderen even een rustpauze namen. De vrijdag en zaterdag sloten we af met ’s avonds een uurtje gezelligheid.
Het klooster en de byzantijnse kerk
Zondagmiddag vertrokken we, dankbaar en met mooie plannen, weer huiswaarts.
Ons jaarlijks uitstapje op 24 augustus was dit jaar naar de Mariagrot in Noordeinde bij Zevenhoven. Na een gezellige lunch gingen we op weg om de Lourdesgrot te bezoeken.
In 1913 werd achter de kerk begonnen met de bouw van een kopie van de grot in het Franse Lourdes. De toenmalige pastoor was enkele jaren eerder op bedevaart geweest naar Lourdes; dit had zoveel indruk op hem gemaakt dat hij het zijn huishoudsters ook gunde die ervaring te beleven. Echter, daar was geen geld voor. Dit bracht hem ertoe plannen te maken voor een kopie. Zo konden zij en de andere parochianen ook zo’n mooie ervaring hebben.
De zes meter hoge grot is opgetrokken uit ruwe rotsblokken, afkomstig uit de Belgische Ardennen. Rechtsboven in de rotsen staat een bijna levensgroot wit beeld van ONZE-LIEVE-VROUWE van LOURDES. Dit is een kopie van het Franse beeld en dateert uit 1913.
De Johannes Geboortekerk bij de grot in Zevenhoven viert op de zaterdagavond welke het dichtst bij de datum van Maria Ten Hemelopneming ligt om 19.00 uur een plechtige Eucharistieviering. Mensen uit de wijde omgeving komen hier naartoe. Er is ruimte voor 800 mensen, die er ook vaak zijn. En ook door het jaar heen komen mensen bij Maria, om haar te eren, om haar voorspraak te vragen en om troost en bemoediging te vinden.
In de meimaand wordt er bij goed weer ook het lof met rozenkrans gebeden.
Op zaterdagavond 10 juli 2010 is er een windhoos geweest die het halve bos getroffen heeft. Veel bomen zijn omgewaaid of zwaar beschadigd en daarna gekapt. Ondanks de grote schade in het hele dorp bleef de grot gespaard, de windhoos ging er net langs. Dit wordt wel gezien als het Lourdeswonder in Zevenhoven.
Een stukje park en een mooie tuin omlijsten deze bijzondere plek. Het is indrukwekkend te zien hoe vrijwilligers hier een mooie omgeving voor Maria hebben gecreëerd en deze trouw verzorgen.
Met ruim 20 bezoekers luisterden we naar een mooie, verdiepende uitleg van Het Zonnelied. Broeder Gerard van Buul ofs leidde ons aan de hand van een PowerPointvoorstelling door de tekst en gaf ons heel nieuwe inzichten, waarna we in groepjes onze reacties deelden.
De Delftse Troubadours zongen met ons enkele uitvoeringen van het Zonnelied waarbij zij op bekende melodieën ook zelf teksten hadden gemaakt. Dat was heel verrassend.
We kijken terug op een bijzondere middag
Het is begin maart. De gele narcissen bloeien en de zon verwarmt de Tuinzaal van de Franciscus en Clarakerk in Delft. Het is gezellig druk. Alle stoelen zijn gevuld als Neely de Ronde het woord neemt. Ze vertelt ons over de belangrijke momenten in het leven van Clara. Hoe Clara de moed had om haar roeping te volgen en de eerste vrouwelijke volgeling van Franciscus werd. Hoe ze vastberaden haar authentieke weg volgde en stichteres werd van de Clarissen.
Bij elke fase uit het leven van Clara heeft Neely een verrassende werkvorm voor groepjes van vier deelnemers. Bij één van de werkvormen neemt elke deelnemer de rol van een persoon uit het leven van Clara op zich. Hoe voelt het vanuit haar vader als Clara het huis verlaat. Hoe voelt dat voor haar zus, de bisschop, Franciscus. We leven ons in de gevoelens van alle betrokkenen in. Zo komen verhalen rond Clara tot leven. Bij elke werkvorm daagt Neely ons uit om onszelf de spiegel van Clara voor te houden: wat betekent haar verhaal voor ons persoonlijk?
Clara blijkt een moedige en vastberaden vrouw te zijn, die ons richtlijnen aanreikt bij dilemma’s in ons eigen leven. Bij de afronding spreken de deelnemers hun waardering uit: een heel zinvolle middag, die naar meer smaakt!
Op 6 januari mochten we weer zusters en broeders uit de verschillende franciscaanse groepen in de regio Delft ontvangen bij onze Nieuwjaarsbijeenkomst. Na het voorstellen van de verschillende aanwezige groepen, waarbij informatie over hun activiteiten werd uitgewisseld, gaven we als OFS informatie over onze activiteiten, zowel in Delft als landelijk, in de komende periode. De aankondiging van het nieuwe OFS-blad, een franciscaans perspectief, leidde tot enthousiaste reacties.
Via de kerk, waarin t.g.v. 800 jaar kerststal ruim 300 kerststallen tentoongesteld waren, gingen we naar de ‘Stille-stalkapel’ die bijzonder mooi was ingericht (zie foto). Marjolein, een van de mensen die in Delft de vieringen rond 800 jaar kerststal organiseerden, droeg op ontroerende wijze het kerstverhaal voor dat door TAU België in de laatste week van de Advent is gepubliceerd.
Daarna was er gelegenheid de tentoongestelde kerststallen te bekijken. Er zijn in de opengestelde periodes in totaal ruim 700 bezoekers geweest, een geweldig succes.
Na nog een gezellig samenzijn kijken we dankbaar terug op een hartverwarmende ontmoeting met franciscaanse zusters en broeders.
Nadat we ons in het weekend in oktober in dot onderwerp hadden verdiept, ontvingen we op 5 november gasten waarmee we een inventarisatie maakten van de beelden die wij hebben bij armoede.
Na een korte toelichting op armoede en de gevolgen ervan, door Roy, bespraken we de vraag: Hoe ziet franciscaanse armoede eruit?
Vervolgens maakte br. Gerard van Buul ons opmerkzaam op een belangrijke passage uit het Testament van Franciscus (een andere, meer letterlijke, vertaling dan wij in onze geschriften lezen ‘DE Heer heeft mij, broeder Franciscus, op de volgende manier het begin gegeven van boetvaardigheid doen: toen ik in zonden was leek het me bitter om melaatsen te zien en de Heer heeft mij tussen hen gebracht en ik heb samen met hen de barmhartigheid in praktijd gebracht’.
Als we deze regels aandachtig lezen, beseffen we dar het geen inrichtingsverkeer van Franciscus als ‘weldoener’ naar de melaatsen als hulpbehoevenden was. Hij was tussen hen en hij samen met hen barmhartigheid gedaan. Het gaf ons te denken: hoe zien wij onze betrokkenheid en inspanningen? Hoe voorkomen we dat het eenrichtingsverkeer wordt?
Dit jaar pakten we, na uitstel door o.a. corona, onze traditie weer op: een lang geleden gepland weekend bij de broeders kapucijnen in Meersel Dreef in België.
Het inhoudelijke programma was een bezinning op de gevolgen van armoede en sociale ongelijkheid. We verdiepten ons in de materiele, maatschappelijke en geestelijke nood en vroegen we ons af hoe we, als Franciscus die onder de melaatsen was, ons met onze naaste in nood konden vereenzelven.
Daarnaast maakten we kennis met de belevingskamers in het klooster en het sfeervolle Mariapark tegenover het klooster.
Het was een prettige kennismaking met de gastvrije broeders en, ter informatie voor wie belangstelling heeft, het is ook mogelijk de broeders een dag te bezoeken. AANBEVOLEN.
i juli 2023 zijn we naar de Keti Kotiherdenking en -viering in Amsterdam geweest. Op de radio had ik iemand van Nederlandse afkomst horen zeggen: ‘Wij moeten luisteren’. Dat hebben we gedaan. Het is moeilijk om je gevoelens bij deze herdenking te beschrijven; bisschop van den Hende verwoordde het zo: ‘Als we vandaag stilstaan bij de afschaffing van de slavernij, 150 jaar geleden in ons land, dan betekent dat niet alleen maar dankbaarheid, niet alleen maar vreugde. Het betekent ook schaamte en verlegenheid.’
Er was ook feest! We zijn dankbaar dat we samen met onze oud-GA en leden van de Claragroep i.o. uit Amsterdam hieraan hebben kunnen deelnemen.
Het plengoffer tijdens Keti Koti. (Foto: Brandeisfotografie)
We ontvingen deze middag gasten die zich met ons verdiepten in het franciscaanse gedachtegoed aan de hand van enkele verhalen over de heilige Elisabeth.
Openingsgebed
Heer,
Wij bidden U om moed.
Moed om onze mond te openen en onrecht aan te klagen,
om op te komen voor wie aan de kant worden geschoven,
om tegen de stroom in uw weg te gaan
en zo de wereld mooier te maken,
doortrokken van uw Geest, van uw goedheid, van uw liefde
Heer, geef ons die moed. Amen.
Lidwien Meijer, mede-samensteller van het boekje over de heilige Elisabeth: 'De mensen blij maken', vertelde ons aan de hand van een PowerPointpresentatie over Elisabeth.
Daarna hadden we twee verhalen over de dappere Elisabeth, een voorbeeld voor veel franciscaans-geïnspireerde mensen en de beschermheilige van de Orde van Franciscaanse Seculieren.
De kroon
In het kasteel de Wartburg kwam Elisabeth in botsing met haar vorstelijke omgeving; ze durfde voor haar mening uit te komen, ze liet merken dat ze dingen anders wilde.
Zo nam Elisabeth als ze de kerk inging de kroon van haar hoofd en legde deze naast zich neer. Na de Heilige Mis zette ze haar kroon weer op. Schoonmoeder Sofie kon dit niet verdragen: ‘Jonkvrouwe Elisabeth, hoe kom je daar toch toe, de mensen zullen ons uitlachen’, zei ze. Maar Elisabeth liet zich niet van haar stuk brengen. 'Ik denk er niet aan voor het aangezicht van mijn God en koning Jezus Christus, die ik met doornen gekroond zie, zelf een kroon te dragen, terwijl ik maar een onbeduidend en uit aarde gevormd schepsel ben'. Sofie reageerde verontwaardigd: 'Elisabeth, jij hoort niet thuis bij de vorsten, maar bij de dienstmeiden'.
Eerlijk voedsel
In het Thüringse land werden de boeren uitgebuit. Grote feesten werden bekostigd door belasting te heffen bij de boeren.
Elisabeth maakte hier bezwaar tegen. Voortaan vroeg zij aan tafel naar de herkomst van de opgediende spijzen. Waren deze wel eerlijk verkregen? Pas dan mocht men ervan eten. Kwam er wijn uit de eigen wijngaard op tafel, dan zei zij: 'Nu mogen jullie drinken'. Zag zij dat het allebei in orde was, dan klapte zij in haar handen en riep blij: 'Hoera, vandaag kunnen wij eten én drinken!'
Als spijs en drank onrechtmatig verkregen waren, wees zij het af en bleef hongerig aan tafel zitten.
In het hongerjaar 1225, een jaar met slechte oogsten en besmettelijke ziekten, opende Elisabeth de voorraadkamers van de burcht en ze deelde royaal het graan uit. De rentmeesters schrokken van haar grote gulheid en waren bang zelf geen eten meer te hebben. Elisabeth liet zich niet van de wijs brengen en bleef doen wat volgens haar juist was.
We herlazen en overwogen de verhalen in stilte.
Hierna spraken we in groepjes over de volgende vragen:
- Wat roepen deze verhalen bij je op? Wat herken je?
Bij het eerste verhaal:
- Heb je in je leven wel eens beslissingen genomen waarvoor veel moed nodig was?
- Wat houd je soms tegen om dat te doen?
Bij het tweede verhaal:
- Durf je voor je idealen/overtuigingen uit te komen, ook in gezelschap waar dit tegenspraak of wrevel kan opwekken?
- Denk je bij je inkopen na over eerlijk voedsel, grondstoffen (b.v. voor kleding), en heb je er iets voor over als dit duurder is of meer moeite kost om aan te schaffen?
Bij beide verhalen:
- Wanneer had jij de moed om tegen de stroom in te gaan?
Slotgebed
Heer,
maak ons gevoelig voor het onrecht in de wereld,
dichtbij en veraf.
Laat ons niet wegkijken of de ogen en oren sluiten
voor het leed dat mensen wordt aangedaan.
Help ons concrete stappen te zetten
naar meer rechtvaardigheid en duurzaamheid,
geïnspireerd door de daadkracht van de heilige Elisabeth,
een vrouw naar uw hart.
De teksten van de verhalen en gebeden zijn uit het boekje over Elisabeth.
Het leek ons een goed idee eens te onderzoeken welke franciscaanse groepen er in onze regio actief waren. Het bleken er vele te zijn. Op 7 januari nodigden we hen voor een franciscaanse Nieuwjaarsbijeenkomst.
Roy Carter, onze minister, verwelkomde namens onze broederschap vertegenwoordigers van Broeder Frans, Tochtgenoten van St. Frans, de Werkgroep Franciscaanse Activiteiten Delft, de Franciscaanse Beweging, Fioretti Delft en Stadsklooster Delft. We mochten deze middag 15 gasten ontmoeten.
Onze GA Gerard van Buul ofm gaf uitleg over de verschillende franciscaanse ordes. Hij sprak ook over de verbinding met elkaar, die zo belangrijk is. En die verbinding was er! Al gauw maakten de bezoekers kennis met elkaar of hernieuwden een eerdere kennismaking en wisselden ervaringen uit. We hopen hier een mooie traditie van te maken.
Beelden over de toekomst van de broederschap San Damiano
Jaarlijks worden de beelden over de toekomst van San Damiano met de zusters en broeders besproken op basis van een voorzet van het bestuur. Het is de route van onze broederschap voor de komende jaren. Deze vullen we regelmatig aan op basis van onze ervaringen en nieuwe inzichten.
NB. Een verdere uitwerking van plannen en werkwijzen kan worden opgevraagd bij kouwenhovenkees@gmail.com
In deze periode hebben we weinig fysiek contact gehad; wel hebben we elkaar regelmatig via ZOOM-bijeenkomsten kunnen ontmoeten.
In augustus 2020 en 2021 hadden we een ontspannen samenzijn in de buitenlucht waarbij we in 2020 een boottochtje maakten door Delft e.o.
‘Een vurig en brandend verlangen werd in vervulling gebracht door mijn Professie’. Samen met alle zusters en broeders van San Damiano heb ik uitgekeken naar deze professie omdat een lang gekoesterde wens van meer dan 27 jaren eindelijk waar gemaakt zou worden.
In een mooie viering werd Roy, in een volle kerk, in het bijzijn van frnaciscaanse zusters en broeders en veel familie en bekenden, geprofest.
Onze GA, br. Gerard van Buul vraagt in zijn overweging onze aandacht voor de betekenis van professie. Enkele fragmenten uit zijn overweging over onze keuze hiervoor:
‘Leven volgens het evangelie naar het voorbeeld van Franciscus, een verbondenheid aangaan met alle franciscaanse broeders en zusters, de wil om in de wereld en voor de wereld te leven, de wil om dat alles je leven lang vol te houden.
Dat laatste is geen kwestie van zweverig omgaan met de natuur, en met de schepping. Franciscus was iemand die met beide benen op de grond stond, gelukkig maar, want zo hoeven ook wij niet te proberen om boven de aarde uit te komen.
Wij, je franciscaanse broeders en zusters, zijn er blij om dat we er in jou weer een heel bijzondere broeder bij gekregen hebben en we hopen dat jij ook voor ons inspiratie en steun moge zijn.
Geprezen, o Heer, en geloofd en gedankt om broeder Roy.
Laudate e benedicete mi Signore, laudate.’
Na de viering was het nog een feestelijk samenzijn.
Een uitgebreid verslag met foto’s van de viering is te lezen via: Verslag professie Roy
Op 13 september ontmoetten we elkaar ’s middag bij de zusters voor een weekend van verdieping, bezinning op onze broederschap, viering en ontspanning. In het kader van onze thema’s dit jaar hadden we twee speerpunten, ‘Clara’ en ‘De ontmoeting van Franciscus met de sultan’.
Clara
De lezing en boeiende bespreking vorig jaar met zr. Edith Goorbergh osc was inspiratie voor het programmaonderdeel: ‘Anders kennismaken’, wat inhield: ‘Vertel een verhaal over jouw inspiratie. Het gaat er om: wat vind jij leuk, wat heeft jou geïnspireerd, wat deel je graag met ons wat we nog niet goed weten.’ Ieder had hier veel werk van gemaakt en het leverde heel verschillende verhalen op; heel interessante, soms heel persoonlijke, alle verrassend.
De ontmoeting van Franciscus met de Sultan
‘Beoefenen van dialoog’ stond er op het programma. We bespraken wat je een debat zou kunnen noemen en wat een dialoog. We inventariseerden over welke zaken we een uitwisseling van gedachten zouden kunnen hebben. Over enkele onderwerpen gingen steeds twee mensen met elkaar in gesprek. Dat leverde pittige discussies op. We concludeerden dat dit niet erg op dialoog leek. In onze volgende reguliere bijeenkomst gaan we door met dit thema.
Vieringen
We vierden de vieringen van de zusters zoveel mogelijk mee, wat ons mooie rustmomenten gaf en waardoor we het ritme van het kloosterleven ervoeren.
Broederschap
We bespraken het functioneren van onze broederschap en bekeken de mogelijkheden om belangstellenden te bereiken en uit te nodigen. Voor volgend jaar kozen we als thema ‘Het Testament van Franciscus’.
Ontspanning
Voorafgaand aan de gesprekssessies maakten we een aparte, wat intiemere kring, staken kaarsjes op en zongen samen met gitaarbegeleiding. De avonden sloten we af met nog een uurtje genoeglijk samenzijn.
Dankbaar voor een inspirerend weekend verlieten we zondagmiddag de gastvrije zusters in Nijmegen en voelden we dat het weekend ons dichter bij elkaar gebracht had. We willen deze goede traditie zeker in ere houden.
Zaterdag 17 augustus 2019 maakten we weer ons jaarlijkse uitstapje, dit keer naar Den Bosch. We wilden graag wat meer horen over het ontstaan en het reilen en zeilen van het franciscaanse stadsklooster aldaar.
Marianne en Michel Versteegh ontvingen ons met koffie en thee en Michel vertelde ons een heel interessant verhaal over het tot stand komen van dit initiatief en het leven in het klooster. Omdat we er toch waren sloten we de dag af met iets drinken en een traditionele Bossche Bol.
Het was fijn om gastvrij ontvangen te worden door een OFS-zuster en –broeder, om meer te horen over het klooster en elkaar en enkele partners, op een andere manier dan bij de reguliere bijeenkomsten, te ontmoeten.
Na het middaggebed in de kapel en het nuttigen van onze meegebrachte lunch vertrokken we voor een heel bijzondere rondvaart over de Dieze in Den Bosch.
![]() |
![]() |
![]() |
In de tuinzaal van het klooster, met zicht op de Hof van Lof, hebben we de ruimte ingedeeld in twee delen: een kring voor zingen en reflectie en de gesprekstafel. We starten ons weekend vrijdagnamiddag met een gedicht ‘Voor een Pelgrim’ en steken allemaal een kaarsje aan waarbij we onze intentie voor het weekend uitspreken. Daarna vertellen we elkaar aan de hand van een meegenomen voorwerp over onze verbinding met Clara, ons jaarthema. Aan tafel doen we een rondje ‘hoe gaat het’.
Zaterdag vertelt zr. Edith van den Goorbergh over de mystiek van Clara met een inleiding: ‘Kijk naar je Begin’. Na het roepingverhaal van Clara onderzochten we ons eigen roepingverhaal met als doel, zicht te krijgen of te houden op ons innerlijke proces van geestelijke groei. Zuster Edith neemt ons mee in dat proces van 5 lagen.
Zondag eerst de Eucharistieviering en daarna koffiedrinken met de broeders. Vervolgens zingen we Taizé-liederen met gitaarbegeleiding en bespreken we de collages. Dan onze plannen voor 2019. We kiezen als jaarthema: tot en met september verdergaan met Clara.
We sluiten af met een evaluatie van het weekend. We hebben hard gewerkt en veel inspiratie opgedaan. Het was goed zo.
De ochtend met zr. Edith osc was bijzonder leerzaam – het uitgebreide verslag hiervan en van het gehele weekend via deze links:
25 augustus 2018 maakten we kennis met twee schuilkerken in Delft, nl. de Remonstrantse en Oud-Katholieke kerk. De meesten van ons meenden dat alleen Rooms-Katholieken zich in schuilkerken moesten verschansen, maar ten tijde van de Republiek der Verenigde Nederlanden werden van buiten niet als zodanig herkenbare kerkgebouwen ook gebruikt door Oud-Katholieken, Remonstranten, Lutheranen en Doopsgezinden. Godsdienstvrijheid was alleen weggelegd voor de calvinistische Gereformeerde Kerk.
Als laatste bezochten we de Sint Hippolytuskapel, omstreeks 1400 gebouwd op fundamenten van oudere datum. Na de grote stadsbrand van 1536 stonden alleen de muren en de toren stonden nog overeind. De kapel werd snel weer opgebouwd. Bij de reformatie in 1572 werd de kapel ontruimd. In 1581 kocht het stadsbestuur de kapel om te gaan gebruiken als Ammunitiemagazijn en werden er wapenuitrustingen, kurassen, zwaarden, geweren en werktuigen opgeslagen. In 1623 werd de kapel verbouwd om het beter als pakhuis te kunnen gebruiken. Aan de waterkant kwam een hijskraan om de schepen te kunnen laden en lossen. In 1630 kreeg de Raad van State het in gebruik. Het protestantse Meisjesweeshuis, particulieren, de Technische Hogeschool, de Vrijzinnig Protestantse Gemeente en anderen hebben gebruik gemaakt van de kapel. De kerk werd in 1972 gesloten. Een deel van de parochianen heeft zich verenigd en de kapel gehuurd. Zij hebben de kapel weer ingericht voor de Rooms-Katholieke eredienst en deze werd op 30 juli 1972 na vier eeuwen weer als kerk in gebruik genomen met de naam Sint Hippolytuskapel.
Wandelend van de ene naar de andere kerk bekeken we de mooie oude gevels langs de grachten. We besloten ons dagje Delft met gezellig pannenkoeken eten.
![]() |
![]() |
![]() |
||
Remonstrantse de Genestetkerk | Oud-Katholieke Kerk | Sint Hippolytuskapel |
Van 22 tot 24 september is de Delftse OFS-groep San Damiano voor een kloosterweekend naar Megen geweest. We hebben daar een goed en gastvrij weekend bij de broeders mogen ervaren. Op vrijdagmiddag werden we hartelijk ontvangen door o.a. broeder Hans Peter en broeder Wim.
We zijn de vrijdagavond begonnen met de wereldse zaken (kwartier maken en thee drinken), met een zelfonderzoek van onze groep – die we ‘Beelden over de Toekomst’ hebben genoemd – over waar we staan, wat we bereikt hebben en wat we in 2018 willen gaan bereiken. Dat ging best diep, en daar hebben we goede afspraken over kunnen maken: we zullen proberen om transparanter om te gaan met afspraken en bestuursvergaderingen, we gaan proberen om meer interactie aan te gaan met de parochie waar we onze bijeenkomsten hebben, we zijn gelukkig met de bijeenkomsten van onze broederschap maar we gaan bekijken of we wat meer variatie kunnen inbrengen in onze werkvorm.
Op 4 november heeft San Damiano haar keuzekapittel, dus we hebben de vrijdagavond gebruikt om nog wat puntjes op de i te zetten en daarbij kwamen we – heel verrassend – tot een aantal inzichten. San Damiano is geen grote groep en we zijn ook geen 20 meer (zelfs onze kinderen zijn geen 20 meer), het blijkt lastig om de verschillende bestuursfuncties te bezetten. Daar hebben we lang over gesproken en we hebben geprobeerd om een werkbare oplossing voor de komende drie jaren te vinden. Op 4 november moet blijken of dat gelukt is.
Op zaterdag gingen we spiritueel aan de slag en dat heeft broeder Hans Peter niet beter kunnen inleiden met zijn inspirerende verslag van hoe hij bij Franciscus is uitgekomen. Het was heel leuk om te horen hoe elke stap in zijn leven een stap richting Megen bleek te zijn. Toeval bestaat niet, Roeping wel. Heel mooi.
Toen Hans Peter afscheid van ons had genomen zijn wij als groep verder gegaan met onze eigen inspiratie. Ieder van ons had iets meegenomen, een symbool van wat ons bindt met Franciscus (en Clara). Er kwamen hele ontroerende verhalen voorbij, over de wijze waarop bomen communiceren, over de rol van dieren in ons leven – zo kunnen Jacques en ik kunnen uren praten over K3: katten, konijnen en kippen -, een kruisbeeld waarop/onder Christus en Franciscus elkaar omarmen, een Assisireis. Uiteraard heeft de kloostertuin een plek gekregen in onze gesprekken (of eigenlijk omgekeerd: ons gesprek kreeg een plek in de tuin).
En last but not least: op zaterdag hebben we ook een kennismakingsgesprek mogen voeren met onze nieuwe GA. Na 3 termijnen moet San Damiano met pijn in het hart afscheid nemen van broeder Piet, maar we hebben in broeder Gerard een fantastische opvolger gevonden. Broeder Piet vertelde altijd vol liefde over De Oost, met broeder Gerard mogen we de verhalen gaan waarderen van De West (Brazilië).
Op zondag mochten we getuigen zijn van het Vormsel van Wim Quist in een prachtige viering in de kloosterkerk. Na een kopje koffie met de broeders hebben we daarna nog wat afrondende zaken besproken: wie bereidt wat voor in 2018 en vooral: welk jaarthema kiezen we. En dat wordt (roffel roffel roffel): Clara. Vergeet ik nou onze zangles en het gitaarspel van Kees? Nee: we hebben gezongen, vals maar met heel veel gevoel en liefde.
Volgend jaar gaan we weer. Meer hoeft dus niet gezegd te worden.
Liesbeth Potters ofs
Onder het motto ‘ doorgeven …. en verder gaan……..’ had op 2 oktober tijdens een eucharistieviering het afscheid van de franciscaanse communiteit plaats. Ook franciscanen die van deze communiteit deel hadden uitgemaakt, waren in groten getale aanwezig.
In maart 1445 vestigden de minderbroeders franciscanen zich in Delft. Naar aanleiding van de moord op de Martelaren van Gorkum, vluchtten zij in juli 1572 weg uit Delft om begin 1709 weer terug te keren. In 1910 namen de franciscanen een 'bijkerk' in gebruik aan de Raamstraat. Met de fusie van de parochie in 2009 is de kerk vernoemd naar de heiligen Franciscus en Clara.
Het vertrek hangt samen met het beleid van de Nederlandse franciscanen waarin een grote rol is weggelegd voor de communiteiten in Amsterdam (La Verna) en Megen, waar jongere broeders wonen. Daardoor moest de gemeenschap in Delft opgeheven worden. Hiermee komt na driehonderd jaar een einde aan de aanwezigheid van franciscanen in de stad Delft.
De geestelijk assistent (GA) van de broederschap, Piet Bots, is inmiddels verhuisd van Delft naar de communiteit in Amsterdam. Hij blijft de GA van de broederschap San Damiano. De bijeenkomsten van onze broederschap kunnen nog wel op dezelfde locatie plaatsvinden.
Dit jaar bezocht onze broederschap haar jaarlijkse bezinningsweekend niet in een franciscaans klooster, maar in het benedictijnse klooster Chevetogne nabij Namen.
Deze keuze kwam voort uit belangstelling voor de byzantijnse rite en de daarbij behorende gezangen door het koor van de monniken. Twee leden waren al eerder te gast geweest in Chevetogne. Deze benedictijnse gemeenschap splitst zich op in twee liturgische groepen: de ene celebreert in de Franse taal volgens de westerse Latijnse traditie, de andere in het Frans/Grieks volgens de oosterse Byzantijnse. De stichter van het klooster, Dom Lambert Beauduin, wilde de christelijke eenheid (oecumene) bevorderen door twee rites in één klooster onder te brengen.De monniken van Chevetogne bidden, werken en ontvangen hun gasten met in hun hart het gebed van Christus vóór zijn lijden: ut unum sint (dat zij allen één mogen zijn).
Wij verbleven die dagen in de gastenverblijven Emmaüs en Bethanië, op 500 meter van het klooster. Het gastenverblijf in het klooster zelf is voorbehouden aan mannelijke gasten. De lunch en het avondeten hadden plaats in een ruimte, in de nabijheid van de refter. In plaats van stilte werd via luidsprekers, ook in het Frans, voorgelezen uit een boek over de Heilige Catharina van Sienna.
Tijdens het weekend bezochten wij op de vaste gebedstijden afwisselend beide kerken. Het kwam dus voor dat op vrijdagavond de ene helft van de broederschap de completen in de Latijnse kerk meevierde, en de andere helft in de Byzantijnse kerk. Op zondagochtend had de eucharistieviering alleen plaats in de Byzantijnse kerk. Deze prachtig gezongen viering, volgens de Goddelijke Liturgie van Johannes Chrysostomos, duurde bijna twee uur.
Verder stelden we dit weekend het door Kees Kouwenhoven opgestelde stuk, franciscaanse inspiratie, beelden over de toekomst van de broederschap San Damiano, vast. Ook kozen wij het thema voor het komende jaar 2017: Wijsheidsspreuken van Franciscus. Tot slot vulden we de jaarplanning 2017 (wie bereidt op welke dag een Wijsheidsspreuk voor) in. Het was een druk programma, afgewisseld met zang van liederen uit Taizé en schilderen/tekenen/plakken van het Zonnelied van Franciscus.
Een geweldig bezinningsweekend, maar volgend jaar zijn we weer bij de minderbroeders in Megen.
Op 12 juni 2016 organiseerde de franciscaanse communiteit in Delft deze jaarlijkse feestdag. Met medewerking van mensen van de Franciscaanse Beweging, Vereniging Broeder Frans en de OFS werd door de broeders in Delft een mooi programma gerealiseerd met als thema de encycliek Laudato Si'.
Na de kerkelijke communiteitviering was er ontmoeting en een inleiding over Laudato Si. Vervolgens gingen twee groepen de natuur in en één groep bleef ter plekke. De drie groepen spraken over het thema aan de hand van enkele vragen.
Nadat de besprekingen in de groepen waren verzameld en met elkaar gedeeld, was er een slotviering in de kapel. De dag werd afgesloten met een gezellig samenzijn.
Doordat de communiteit in Delft steeds verder slinkt en de toekomst over het voortbestaan onzeker is, kunnen we ons afvragen hoe we deze mooie traditie in de komende jaren kunnen behouden. Het zal meer inzet vragen van o.a. de zusters en broeders van San Damiano.
We hopen ook in de toekomst jaarlijks verslag te kunnen doen van een mooie Franciscaanse Familiedag in Delft.
Nadat we op 4 juni begonnen met de visitatie van het landelijk bestuur, vierden we daarna de professie van Jacques van der Knaap.
Jacques had voor de viering als eerste lezing het verhaal gekozen dat zich in de omgeving van Bevagna afspeelt: Franciscus komt langs een veld waar veel vogels zaten. Hij gaat er naartoe en, oh wonder: ze vliegen niet weg. Hij spreekt ze toe: “Jullie moeten de Heer loven en prijzen om die mooie verenpracht, om jullie mooie stemmen, om al het goede dat je van Heer ontvangt.” Ze waren het hartgrondig met hem eens en schudden met hun kopjes. Ze bleven rustig zitten. Pas toen Franciscus hun gezegend had vlogen ze weg, God prijzend met hun gekwetter en gezang.
Uit de overweging van onze GA, br. Piet Bots:
“We hadden het kunnen weten, Jacques die zo vol is van de natuur, bloemen, kruiden, dieren, natuurlijk heeft hij deze lezing uitgekozen. Het verhaal uit de Fioretti gaat over: zo bezield en begeesterd spreken dat heel de schepping, mens en dier, er warm van wordt en in beweging komt.
Verbondenheid lijkt het centrale woord in de Evangelielezing: “Laten we met elkaar verbonden blijven, jullie en ik, want zoals een rank geen vrucht kan dragen uit eigen kracht, zo kunnen jullie geen vrucht dragen als je niet met mij verbonden blijft”, horen we Jezus zeggen. Een mens heeft geen leven, los van zijn Schepper, of ook los van zijn medemens. Pas in verbondenheid kun je leven, kom je tot leven. Een tekst op het lijf geschreven voor Franciscus. Hij probeerde zijn Heer na te volgen – zelfs ook in het lijden.
We horen Jezus zeggen: “Als jullie met mij verbonden blijven en mijn woorden in jullie blijven, vraag dan wat je wilt en het valt je ten deel”. Een uitnodiging aan ieder van ons om in hem te blijven. En ‘in hem blijven’ betekent ook in zijn gemeenschap blijven. Dan kan concreet worden in de gemeenschap van zijn kerk, of – misschien nog concreter – in de gemeenschap van de OFS-groep San Damiano. Samen met Jacques willen wij die gemeenschap vandaag bevestigen en vieren in deze eucharistie, waar we brood en wijn delen.”
Een vreugdevolle dag voor Jacques, voor San Damiano en voor de OFS.
Tijdens ons jaarlijks bezinningsweekend van 25-27 september bij de broeders in Megen werden Yvonne Stienstra en Jacques van der Knaap opgenomen in de OFS- broederschap San Damiano. In zijn overweging ging geestelijk assistent Piet Bots ofm in op de twee lezingen die werden voorgelezen: het verhaal van Franciscus en de trotse kraai door Jacques en de lezing uit de brief van de heilige apostel Paulus aan de Galaten door Yvonne.
De vreugde en de vrede van de kraai worden vergald omdat hij afgunstig is op een kanarie in een mooie kooi. Hij wil ook een kooi. Misschien vindt Franciscus het verzoek van die kraai niet verstandig. Maar ach, je moet geduld hebben. Zonder commentaar regelt Franciscus een mooie kooi voor de kraai en die gaat erin. Deur op slot. En daar zit hij – te genieten van zijn mooie kooi. Maar de kooi gaat snel vervelen: opgesloten zitten, je vleugels niet kunnen uitslaan. En dan die smalende blikken en commentaar van de omgeving. Hij voelt zich hulpeloos door zijn eigen stommiteit. Een mus krijgt medelijden, gaat naar Franciscus en vraagt hem om die kraai vrij te laten. Zachtmoedig gaat Franciscus erop in en maakt de deur van de kooi open. Vrij is de kraai, maar hij heeft wel wat geleerd.
De tweede lezing ademt een heel andere sfeer. Een lering. Paulus spoort zijn adressanten aan om hun menselijke, aardse natuur met haar hartstochten en begeerten achter zich te laten, want “jullie behoren Christus toe, jullie hebben de Geest ontvangen en de vruchten van de Geest zijn: liefde, vreugde en vrede; geduld, vriendelijkheid en goedheid”. Eigenlijk twee dezelfde lezingen, alleen in een andere setting.
De lezingen zijn door Yvonne en Jacques zelf uitgekozen. In wie herkennen zij zich? In wie herkennen wij ons? In de kraai die leert van zijn fouten? In het musje dat medelijden heeft? Of in de kanarie die er geen moeite mee heeft om in een kooi te leven? Of in Franciscus die de kraai neemt zoals hij is en erin gelooft dat de kraai zelf wel tot inzicht zal komen?
Yvonne en Jacques willen op weg gaan – op weg naar een definitieve binding. Ze gaan op weg; we gaan samen op weg en luisteren naar Franciscus die zwijgt en geduld heeft met die kraai in ons en gelooft dat hij zijn vleugels uiteindelijk zal uitslaan in vreugde en vrede.
Het hoofdthema van dit weekend was: ecologie, klimaatverandering, de encycliek Laudato Si'. Verder o.a. een rondleiding in de Hof van Lof.
Loulène Boersma ofs
Op 22 augustus maakten we een uitstapje naar Leiden waar we, gezamenlijk met de Portiunculagroep, een mooi dag hadden met o.a. een rondleiding in de Hartenbrugkerk en een zangrepetitie met Willem Marie Speelman ofs.
Vrijdagmiddag arriveerden we bij de broeders in Megen, door wie we hartelijk welkom werden geheten. Ieder werd haar/zijn kamer gewezen en we dronken koffie en thee in de huiskamer bij de broeders. Daarna startten we met ons programma onder leiding van Loulène, die het stokje van Els voor dit weekend overnam. Els was er helaas niet bij doordat zij de hele maand november naar Java was waar de Stichting Yayasan ABAS haar 20-jarig bestaan vierde.
Na de opening van het weekend startten we met het programma. Aan de hand van teksten, beelden en een meditatieve viering in de kapel, verdiepten we ons in het kruis van San Damiano en de geschiedenis van het Kruis in het algemeen. We deelden onze ervaringen bij het contrast tussen de afbeeldingen van de lijdende en de zegevierende Christus aan het kruis. Wat betekent het kruis voor onszelf? We verlangen toch niet naar ‘het kruis’ in ons leven? En Jezus dan? Hij is de weg gegaan die hij moest gaan – het kruis was de uiterste consequentie van zijn leven.
Verder werden we door Kees meegenomen in pelgrimservaringen in de natuur en we verdiepten ons in ‘Geweldloze communicatie’. We bespraken situaties waarin we boosheid voelen, wat de oorzaak van onze boosheid is en wat het over onszelf zegt. Als situaties waarschijnlijk onveranderbaar zijn, kunnen we daar dan in gemoedsrust mee leven?
Onze geestelijk assistent, broeder Piet Bots, vertelde over zijn bevindingen tijdens zijn visitatieverblijf in Papoea. Het is triest om te zien en te horen hoe Indonesië zich verrijkt door het winnen van de natuurlijke grondstoffen die het land te bieden heeft. De oorspronkelijke bevolking heeft daar weinig profijt van; ze reduceert, in verhouding tot de ‘importbewoners’ uit